ساخت عطر

ساخت عطر هم دانش است و هم هنر. معطرسازی محصولات مختلف که امروزه انجام می شود کار چندان ساده ای نیست. این کار متکی به هنر عطرسازان و شیمی دانان است. صنعت عطرسازی یک صنعت جهانی است که حجم سالانه بازار آن 152 میلیارد دلار آمریکا است. بازار عطر جهان عمدتا در اختیار شش شرکت بزرگ بین المللی است که 57 درصد کل بازار را در اختیار دارند. این شرکت ها شامل شرکت سوئیسی ژیوودان، شرکت آمریکایی آی.اف.اف، شرکت سوییسی فیرمنیخ، شرکت آلمانی سیمرایز، شرکت انگلیسی _ هلندی کوئست اینترنشنال و شرکت ژاپنی تاکاساگو هستند. عطرها و طعم دهنده هایی که توسط این شرکت ها تولید می شوند، توسط تولیدکننده های دیگر در قالب محصولات مختلف به زندگی روزمره ی ما وارد می شوند و به طدامنه انتخاب ما وسعت می بخشند. انواع شامپوها و حالت دهنده ها با رایحه ی ملایم یا تند که ممکن است در آن ها از عصاره های گیاهی به منظور بهبود عملکرد استفاده شده است، محصولات شوینده ی لباس که طراوت زا هستند و به گونه ای طراحی شده اند که رایحه ی آن ها به البسه می چسبد، تمیزکننده هایی که به همان اندازه که به سطوح جلا می دهند  به آن ها رایحه ای دلپذیر نیز می بخشند و طیف وسیعی از انواع عطرها، ادکلن ها، ادوتوالت ها و ادو پرفیوم ها که می توانند پیغام دعوت به نزدیک شدن و یا دورشدن را به دیگران منتقل کنند.

عطر، پرستیژ، شخصیت، آرامش، ملایمت، اعتماد، تازگی و تمیزی را به ارمغان می آورد. با این وجود برخی از افراد به ضرورت  استفاده از عطر در زندگی اعتقادی ندارند. ساخت عطر ادیو، از دریافت بریف گرفته تا ساخت اولین نمونه، ارزیابی و سم شناسی آن و هم چنین تولید نمونه های آن برای سایر محصولات، به همان روشی صورت می گیرد که امروزه در صنعت عطر سازی رایج است. لازمه ی کار شیمی دان برای تولید محصولات مدرن، دانش کافی و پشتکار فراوان است. عطر نیز از این قاعده مستثنی نیست.

ساخت عطرها بخش مهمی از خیلی از صنایع را از تولید کالاهای لوکس گرفته ، تا صنایع غذایی و مواد شیمیایی خانگی ، دربر می‌گیرد . استفاده از عطر یا ترکیبات معطر در این صنایع ، بمنظور استفاده از حس بویایی مصرف کنندگان جهت جلب توجه آنها برای خرید عطر یا محصول معطر می‌باشد . به همین دلیل تمایل زیادی برای پیدا کردن فرمول عطرهایی که به لحاظ زیبایی شناختی برای مردم دلپذیر باشد وجود دارد .

عطرساز :

ساخت عطرها به متخصصین ترکیب عطرها ، که در این صنعت به عطرساز یا پرفیومر (perfumer) معروف هستند سپرده می‌شود . گاهی به آنها بعلت توانایی خوب بویایی اشان و مهارتشان در ترکیب عطرها ، نِز (Nez) که معادل فرانسوی کلمه انگلیسی (nose) یا بینی است گفته می‌شود . ساخت عطرها با راهنمایی و نظرات مشتری‌ها و یا کارکنان یک عطرساز شروع می‌شود . مشتری یک عطرساز یا کارکنانش ، شامل خانه‌های مُد و شرکت‌های بزرگ از صنایع مختلف می‌باشند . در مرحله بعد ، عطرساز با ترکیب رایحه‌ها و مواد معطر مختلف به بوی مورد نظر دست یافته و فرمول آن را به مشتری می‌فروشد . این عطرها آنگاه یا در ساخت محصولات دیگر ، بعنوان رایحه‌های کاربردی (مانند شامپو ، لوازم آرایش ، شوینده‌ها ، داخل اتومبیل و غیره) استفاده گشته ، و یا بعنوان رایحه‌های لطیف (fine fragrance) در جامعه بازاریابی شده و به فروش می‌رسند .

تکنیک :

اگرچه هیچ روش یگانه و استانداردی برای ساخت و فرمولبندی عطر وجود ندارد ، اما چارچوب‌های کلی ای وجود دارند تا چطور یک عطر ، از یک مفهوم می‌تواند ساخته شود . خیلی از افزودنیهای موجود در عطر در بوی آن تأثیری ندارند . خیلی از عطرها حاوی مقادیری از آنتی اکسیدان‌ها و مواد رنگزا می‌باشند تا طول عمر و بازاریابی و فروش آنها را بهبود بخشند .

چارچوب اساسی :

هر روغن معطری شامل ده‌ها تا صدها مواد افزودنی مختلف می‌باشد و این مسئله بسته به نوع نقشی است که آن عطر بازی خواهد کرد . این مواد افزودنی را می‌توان به سختی به چهار گروه مختلف تقسیم کرد :

بوهای اصلی (قلب) : شامل یک یا چند ماده برای مفهوم خاصی مانند «رز» می‌باشد . در عوض ، چند ماده مختلف می‌توانند با هم ترکیب شوند تا یک بوی اصلی بصورت «انتزاعی» بوجود بیاید بطوریکه هیچ تشابهی با مواد موجود در طبیعت نداشته باشد . برای مثال بوهای یاس و رز می‌توانند با هم ترکیب شوند تا یک رایحه با بوی انتزاعی گلها بوجود آورند . طعم دهنده کولا (cola) یک مثال خوب برای بوی اصلی انتزاعی می‌باشد .

اصلاح کنندهها : این مواد بوی اصلی را طوری تغییر می‌دهند تا یک خصوصیت خاصی را در آن ایجاد نمایند : برای مثال ، استرهای میوه‌ای به یک بوی اصلی گلی اضافه می‌شود تا بویی باخصوصیات گلی – میوه‌ای بوجود بیاورند ؛ کالوژن و بوی مرکبات می‌توانند بمنظور تازه تر کردن رایحه گلی اضافه شوند . بوی گیلاس در کولا – گیلاس می‌تواند بعنوان یک اصلاح کننده در نظر گرفته شود .

مخلوط گرها : یک گروه بزرگ از مواد افزودنی هستند که انتقال بوی یک عطر بین لایه‌های مختلف موجود در آن را ملایم و روان تر می‌کنند . اینها خودشان به عنوان جزئی از افزودنیهای بوی اصلی نیز می‌توانند استفاده شوند . از ترکیبات معمول که بعنوان مخلوط گر استفاده می‌شوند می‌توان از لینالول و هیدروکسی سیترونلال (hydroxycitronellal) نام برد .

تثبیت کنندهها : بعنوان یک بالشتک یا تکیه گاه برای تقویت بوی اصلی بکار می‌روند . خیلی از رزینها ، بوهای چوب و پایه‌های کهربا بعنوان تثبیت کننده استفاده می‌شوند .

نُت‌های بالایی ، میانی و پایه هر عطری می‌توانند جداگانه بوهای اصلی و افزودنیهای تقویت کننده جداگانه‌ای داشته باشند . آنگاه عطرساز ، مخلوط روغنهای معطر بدست آمده را در اتانول و آب حل کرده ، و در تانکهایی برای چند هفته نگه می‌دارد و بعد آنها را با ابزارهای خاصی فیلتر می‌کند تا مواد موجود در مخلوط عطر تثبیت شده و هر گونه خرده ریزه و ته‌نشینی از آن زدوده گردد . آنگاه مخلوط عطر در بطریهای مخصوص بسته بندی می‌شوند .

پایه‌های رایحه :

امروزه بجای اینکه یک رایحه را از بنیان تا انتها بسازند ، خیلی از عطرها و ادکلن‌های مدرن با استفاده از پایه‌های رایحه یا بطور خلاصه پایه ها ساخته می‌شوند . هر پایه در ذات خود یک عطر پیش ساخته‌ است که از اسانس ها و مواد شیمیایی معطر ساخته شده‌است ، و بر اساس یک مفهوم ساده مانند «علف تازه بریده شده» و «سیب ترش آبدار» فرمول بندی شده‌اند . خیلی از عطرهای خط Aqua Allegoria از شرکت Guerlain با مفاهیم رایحه‌ای ساده‌شان مثال خوبی از این هستند که پایه‌های رایحه چگونه می‌توانند باشند .

از آنجایی که پایه‌ها قابل استفاده مجدد در عطرهای مختلف می‌باشند ، تلاش برای ساخت و توسعه پایه‌های جدید به اندازه تولید خود عطرهای موجود در بازار زیاد می‌باشد . بغیر از استفاده مجدد ، بکارگیری پایه‌ها در عطرسازی منافع دیگری نیز دارد :

۱. استفاده از مواد افزودنی ای که بوی «سخت» یا «پرقدرت» دارند ، و بشکل پایه‌های ترکیب شده بوجودآمده‌اند ، در عطر سازی راحت‌تر می‌باشد .

۲. یک پایه می‌تواند بوی واقعی‌تری از یک چیز را نسبت به عصاره خود آن چیز ایجاد نماید . برای مثال ، پایه‌ای برای انتقال بوی «گل رز تازه مرطوب» می‌تواند تقریب بهتری نسبت به اسانس گل رز ساده برای رساندن مفهوم بوی گل رز بعد از باران باشد . گل‌هایی مانند گاردنیا و سنبل که تا کنون قادر به عصاره گیری از آنها نشده‌اند ، از طریق ترکیب پایه‌هایی بوجود می‌آیند که از داده‌های بوجود آمده از تکنولوژی هِدسپِیس تولید گردیده‌اند .

۳. یک عطرساز پس از دریافت یک درخواست می‌تواند با ترکیب چند پایه به سرعت یک مفهوم را ایجاد کرده ، بازخورد آنرا مشاهده نماید . پس از دریافت پاسخ مثبت می‌توان «لبه‌های» عطر را صیقلی و صاف کرد .